Światowa Organizacja Zdrowia zalicza rtęć do grupy substancji toksycznych stanowiących poważne zagrożenie dla ludzkiego zdrowia i życia. Niestety nasze środowisko jest nią przesiąknięte – cząsteczki rtęci zatruwają wodę, powietrze atmosferyczne i glebę. Zbyt duże ich stężenie w ekosystemie może spowodować groźne konsekwencje dla zdrowia publicznego. Jakie działania należy podejmować, by zapobiegać dalszemu zanieczyszczaniu środowiska rtęcią?
Do najważniejszych źródeł zanieczyszczenia środowiska rtęcią zalicza się jej produkcję, przemysł energetyczny oparty na węglu, wydobywanie złota oraz produkcję cementu i metali. W Europie od kilkudziesięciu lat podejmuje się działania legislacyjne ograniczające zanieczyszczenie środowiska rtęcią. Wprowadzono całkowity zakaz jej produkcji, a w energetyce nakazano przeprowadzanie procesów redukujących emisję rtęci do atmosfery.
Pojawiający się głównie w obszarach zurbanizowanych problem smogu uświadomił nam skalę skażenia atmosfery rtęcią i przyczynił się do podjęcia zdecydowanych działań. Mieszkańcy miast i wiosek, szczególnie w Polsce i innych krajach Europy Środkowo-Wschodniej, korzystający z pieców węglowych starego typu, mogą uzyskać dofinansowania na wymianę pieca. W przemyśle, zakładach produkcyjnych i energetycznych, zalecono stosowanie systemów ciągłego pomiaru rtęci w spalinach, dzięki którym możliwe jest zachowanie dopuszczalnej normy stężenia rtęci w emisji. Tam, gdzie jest ona przekroczona, wdraża się działania redukujące jej zawartość w paliwach i spalinach, m.in.:
W obszarach o dużej gęstości zaludnienia stosuje się stały monitoring jakości powietrza przy pomocy analizatorów, które wykazują m.in. poziom stężenia rtęci w atmosferze. Dzięki temu możliwe jest ostrzeżenie ludności w przypadku wystąpienia smogu o niebezpiecznym dla zdrowia stężeniu metali ciężkich, w tym rtęci. Monitoring tego rodzaju stosuje się także w zakładach produkcyjnych oraz w ich pobliżu, w zakładach energetycznych i w innych miejscach pracy, gdzie występuje ryzyko przekroczenia zawartości rtęci w powietrzu. Nierzadko zawartość tego pierwiastka w powietrzu monitoruje się również na ulicach miast, na terenach posesji prywatnych oraz instytucji, takich jak np. szkoły i szpitale.
Czy tego chcemy, czy nie, każdy z nas narażony jest na negatywne działanie rtęci. Skutki jej obecności w organizmie mogą być bardzo groźne, a przy dużym stężeniu nawet śmiertelne. Rtęć powoduje m.in. zaburzenia w funkcjonowaniu układu nerwowego (w szczególności mózgu), krwionośnego, oddechowego i rozrodczego. Jeśli chcemy, by nasz organizm był od niej wolny, powinniśmy wybierać do życia czyste środowisko. Zwracajmy także uwagę na spożywane produkty, gdyż rtęć występuje w wielu z nich (gromadzi się m.in. w rybach i owocach morza). Jej negatywny wpływ na zdrowie zredukujemy, spożywając suplement diety z dodatkiem selenu.